The Crown, Belfasts historische kroeg. Vanaf de eerste verdieping achter een in vet verzopen lambsrack -wel met uitstekende Malbec- kijken we uit op het Europa Hotel aan de overkant. Koploper in bomaanslagen: 30….! Snap je niet als je door het centrum wandelt. Lijkt eigenlijk nog het meest op het centrum van een gemiddelde Amerikaanse stad, nieuwe en oude hoogbouw door elkaar met een pompeus stadhuis in het midden. Ziet er voor Ulster redelijk welvarend uit, pumps op weg naar kantoor, pakken doorlopend aan het bellen, toeristen in ‘sightseeingbussen’ met open dak.

Ben eigenlijk op zoek naar recente geschiedenis. Journaalbeelden in mijn geheugen van 40 jaar geleden. Oranjemarsen, schietpartijen, gewelddadige demonstraties, militairen, branden, IRA bivakmutsen. Lijkt nu allemaal voorbij. Gelukkig.
Maar ja, We zijn er nu. Matsya ligt hier vlakbij in de haven. We kiezen een oude roestige gedeukte taxi met chauffeur van over de zestig. Chris rijdt ons naar de plekken waar het allemaal speelde.

Direct naast het welvarende stadshart zien we idioot hoge muren en hekken met grote metalen poorten. Die poorten gaan nog iedere avond om 19.00 uur hermetisch dicht. Zit je in je wijkje opgesloten. Voor alle veiligheid en eigen bestwil. ‘s Nachts verandert Belfast. We rijden door armoedige woonwijken uit de journaalbeelden. Vuil, brandgaten, hekken van meer dan 10 meter hoog met gemeen prikkeldraad, huizenhoge kooien over achtertuintjes die molotovcocktails en ander geweld tegen moeten houden, een kerk waar diensten door ex-moordenaars geleid worden, gedenkgraffiti voor de held die 17 mensen van hun fietsje knalde -inclusief een vrouw die medicijnen rondbracht- . Het speelt nog steeds. Protestanten en katholieken staan elkaar nog steeds naar het leven. Ook nu nog willen ze elkaar dood. Waar komt die haat vandaan?

In 1690 besloot Willem van Oranje -onze Willem maar ook de Engelse koning- de Ierse zee over te steken en in het Noorden een stukje Engeland te starten. Protestant in katholiek Ierland.
Protestantse straten in Belfast zijn nog altijd gepavoiseerd met duizenden Engelse vlaggetjes. Lijkt wel cupfinale. Willems overwinning vieren ze nog steeds met overgave. Ze houden er jaarlijks meer dan 1000 ‘oranjemarsen’ vermeldt Chris en mompelt tussendoor dat het beter is niet uit de taxi te stappen omdat ze weten dat hij katholiek taxichauffeur is. De geloven hebben hier hun eigen taxi’s.
Chris zegt dat in deze wijk de laffe honden wonen die, vroeger beschermd door Engelse militairen en nu door Russische maffia, ‘volunteers’ vermoordden en vermoorden. Volunteers betekent IRA en IRA aanhangsel. Het is opeens erg duidelijk waar Chris staat. Hij begint ons na een klein uurtje te vertrouwen en geeft steeds makkelijker voor de vuist weg trieste en gedetailleerde voorbeelden van uitgevoerde acties…

Aan de andere -katholieke- kant van de muur zien we huizenhoge muurschilderingen van gebivakte helden met snipergeweer. Wij -?- pakten het vechten beter aan zegt Chris, beter getraind, grotere aanslagen, geen gepriegel, meer slachtoffers. Warriors. Helden van de stam. In alle huizen liggen nog steeds wapens.
Hier mogen we de taxi uit en even rondlopen. Hoe woon je hier prettig? Ook een zware kooi over je hele tuin en opgesloten in je wijk. Toch worden ook hier huizen verkocht en gekocht. Er is vraag. Door en aan katholieken dus. Iedereen kent elkaar, stoeltjes in de voortuin, kroegjes met vuil kijkende campingsmokings met peuk en pot hangend in de deuropening. Ik denk aan ‘het Ondiep’ in Utreg van vroeger, maar dan veel rauwer. Hier geen gelach. Sociale controle moet hier enorm zijn. Katholieken en protestanten hebben veel gemeen.

Wat denkt Chris van het politieke plan om alle muren in 2023 te slopen? ‘Not happening’ zegt íe. Kan niet. Morgen laait het vuur zo weer op tot uitslaande brand. Niks voor nodig. Ik geloof hem. Het opleidingsniveau lijkt bijzonder laag. In je wijk geven buren en de muren veiligheid. Aandacht voor de andere kant van het verhaal leidt daar direct tot tenminste geschreeuw. Je identiteit kies je zelf maar hier wel heel sterk ‘geholpen’ door de buren.
Zonder de muren kan het hier niet meer. Heel triest. De muren leidden en leiden tot scheiding, versterking van de eigen stam, afzetten tegen de andere stam, een sterke eigen groepsidentiteit met eigen regels en verboden. Nieuwe generaties worden in die identiteit en opgevoed. Steeds nieuwe warriors. Met de muren kom je er dus ook niet uit. Wat denk ik nu? Wat dan wel?

Ik zie in deze wijken geen gestudeerde politicipraters met een schijn van kans rondlopen. Meer voor nodig om dit op te lossen. Absoluut geen wil tot onderling begrip. Hoe los je een stammenoorlog op die meer dan 300 jaar geleden startte?

Rolf, Belfast augustus 2018